In 2011 werd door een OOO (Opsporing van Ontplofbare Oorlogsresten)-bedrijf onderzoek gedaan in het Zwarte Water. Hierbij werd naast munitie ook een helm uit het water gehaald. De munitie is afgevoerd en vernietigd, maar de helm is overgedragen aan Erfgoed gemeente Zwolle.
Het gaat om een M34 helm, geproduceerd tussen 1935 en 1940 voor het Nederlandse leger, maar na mei 1940 gebruikt voor waarschijnlijk civiele doeleinden. De stalen helmen van dit type werden gemaakt door N.V. De Verenigde Blikfabrieken (Verblifa) in Krommenie. Het leren binnenwerk werd door verschillende producenten aangeleverd. Soms bracht de fabrikant een stempel in het leer aan, maar bij deze helm lijkt dat niet het geval te zijn. Wel is in het uiteinde van de kinriem een nummer geperst: RB Q 07056 V(?) 0087. Vermoedelijk gaat het om een serienummer.
De stalen helm was oorspronkelijk groen geverfd en aan de voorzijde was een ovalen koperen helmplaat met daarop de Nederlandse leeuw aangebracht. Na de capitulatie is de koperen plaat verwijderd en is de helm met zwarte verf overgeschilderd. De contouren van de helmplaat zijn echter nog zichtbaar onder de zwarte verf, zodat we zeker weten dat het om een hergebruikte vooroorlogse helm gaat.
Met de Duitse bezetting hield de productie van dit type helm namelijk niet op. Fabrikant Verblifa bleef nog helmen produceren voor het Roemeense leger, maar ook voor de Nederlandse luchtbeschermingsdienst, brandweer, politie, Koninklijke Marechaussee en zelfs voor particulier gebruik. De in de oorlogsjaren geproduceerde helmen waren – met uitzondering van de voor Roemenië bestemde exemplaren – zwart van kleur en niet voorzien van een helmplaat.
Door wie de helm is gedragen en tot welke instantie deze behoorde is niet bekend. Mogelijk was de helm van de marechaussee. Begin jaren ’30 was een nieuwe marechausseekazerne gebouwd op de hoek van de Meppelerstraatweg en de Jupiterstraat.
Of misschien was de helm van een lid van de Zwolse afdeling van de Luchtbeschermingsdienst. Deze dienst werd in 1939 opgericht om de burgerbevolking te beschermen bij luchtaanvallen. De leden van de Luchtbeschermingsdienst waren onder andere verantwoordelijk voor het verlenen van eerste hulp, het blussen van branden en het adviseren van burgers over welke veiligheidsmaateregelen zij zelf konden nemen. Daarnaast behoorde het controleren van de verduistering ook tot hun taken.
Tekst: Erfgoed gemeente Zwolle, Vincent van der Veen.
Dit verhaal staat ook in de Swollenaer, editie 23 juli.
Afbeeldingen
Afb.1. De Nederlandse helm uit het Zwarte Water (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb.2. Links: detail van de voorkant van de helm. De contouren van de verwijderde helmplaat zijn nog goed zichtbaar. Rechts: voorbeeld van hoe de helm er moet hebben uitgezien voordat de helmplaat werd verwijderd en de helm werd overgeschilderd (commons.wikimedia.org/wiki/File:Emblem_on_Dutch_military_helmet,_1940.jpg)