In de Erfgoedcollectie van de gemeente Zwolle bevinden zich meerdere muntgewichten. Ze zijn aangetroffen bij het uitvoeren van archeologisch onderzoek in de stad. Muntgewichten zijn vroeger gebruikt om de waarde van een munt te bepalen. Tegenwoordig staat de (nominale) waarde van de munt op de munt zelf terwijl de waarde van het metaal slechts een fractie daarvan is. Vroeger was de werkelijke waarde van de munt gelijk aan de waarde van het materiaal waarvan de munt was gemaakt (intrinsieke waarde). Een zilveren munt had bijvoorbeeld dezelfde waarde als de hoeveelheid zilver die erin was verwerkt.
Je kunt je voorstellen dat er altijd mensen zijn geweest die probeerden om met de waarde van de munten te sjoemelen. Zo werd er bijvoorbeeld materiaal van de munt afgevijld of werden randjes afgeknepen, ook wel snoeien genoemd. Om zekerheid over de muntwaarde te krijgen kon je de munten laten wegen door een geldwisselaar. De geldwisselaar of muntmeester maakte gebruik van muntgewichtdozen zodat geijkt kon worden of jouw munten nog steeds het juiste gewicht hadden. Op deze wijze kon bepaald worden hoeveel geld verrekend moest worden bij het wisselen van geld of het betalen ervan.
Een muntgewichtdoos bestond uit een weegschaal en muntgewichten die het gewicht vertegenwoordigden van de meest voorkomende gouden en zilveren munten. De meestal vierkante muntgewichten waren vervaardigd van messing en in enkele gevallen van brons of lood. Op de muntgewichten werd de zogenaamde blokbeeldenaar aangebracht. Een versimpelde afbeelding van de munt werd door middel van een stempel op het muntgewicht gedrukt. Vaak werden op de andere zijde de initialen van de muntgewichtmaker of -verkoper afgebeeld. In sommige gevallen werd het jaartal van productie vermeld.
Op een muntgewicht gevonden bij onderzoek aan het Rodetorenplein zijn de initialen B F met een handje zichtbaar. De letters verwijzen naar de ijkmeester Bernard Foncq. Bernard is in Antwerpen geboren tussen 1520 en 1529 en is waarschijnlijk een aantal jaren voor het beleg van Antwerpen in 1584-1585 vertrokken uit Antwerpen.
Dit verhaal staat ook in de Swollenaer, editie 28 augustus.
Afbeeldingen
Afb.1. Voor- en achterzijde muntgewicht Bernard Foncq (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb.2. Muntgewichtdoos uit 1581 (www.muntgewicht.nl, part. Coll)
Afb.3. Marinus van Reymerswaele, de geldwisselaar en zijn vrouw, 1539 (Museo del Prado, Madrid)