Tijdens archeologisch onderzoek in 2009 in de Kamperpoort is pottenbakkersafval aangetroffen afkomstig uit het begin van de vijftiende eeuw. Uit historisch onderzoek is de eigenaar van het perceel te herleiden. Het blijkt om de pottenbakker Godeken Geertsoen en zijn vrouw Trude te gaan. Hij wordt in latere aktes ook wel Godeken Pottman genoemd. Zijn assortiment bestaat uit objecten gemaakt van grijsbakkend en roodbakkend aardewerk zoals kookpotjes (zogenaamde grapen), kannen, kommen en potten maar ook een kaarsentrekbak.
Een kaarsentrekbak wordt gebruikt om kaarsen te maken, zogenaamde dompelkaarsen. Om deze kaarsen te kunnen maken is een lont en brandstof nodig. In de middeleeuwen werden kaarsen van dierlijke vetten en van bijenwas gemaakt. Kaarsen van de eerstgenoemde variant worden ook wel smeerkaarsen genoemd en bestonden uit uitgehard schapen- of rundervet. Bij het verbranden van deze kaarsen komt een onaangename geur vrij en de kaarsen druipen en walmen snel. Voor degene die het kon betalen waren er ook kaarsen van bijenwas op de markt; goed brandende kaarsen met een aangename honing geur.
De kaarsentrekbak van Godeken heeft een smalle en hoge vorm zodat met een minimale hoeveelheid vet kaarsen gemaakt kunnen worden. Het vermoeden is dan ook dat de kaarsentrekbak gemaakt is om te gebruiken bij het maken van kaarsen van bijenwas. De kaarsentrekbak wordt gevuld met warme vloeibare bijenwas zodat een stok met daaraan een aantal lonten in de bak gedoopt kan worden. Bij het uithalen van de lonten uit de bak blijft een laagje was op de lont plakken en wordt vervolgens hard. Door dit proces te herhalen wordt een dompelkaars opgebouwd.
De Vondst van de Maand is te zien in de Archeologie en Bouwhistorie ruimte in stadsmuseum ANNO!
Dit verhaal staat ook in de Swollenaer, editie 31 mei.
Afbeeldingen
Afb.1. Kaarsentrekbak zijaanzicht (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb.2. Tacuinum Sanitatis, kaarsenhandelaar, midden vijftiende eeuw, Ms. Latin 9333, fol 92v (Bibliothèque Nationale France)
Afb.3. re-enactment at Kentwell Hall Suffolk (John Topman, www.flickr.com/photos/jmtopman/9194828878)