Deze week zijn de archeologen van de afdeling Erfgoed van de gemeente Zwolle gestart met een nieuw archeologisch onderzoek. Dit onderzoek is een mooie gelegenheid om het nieuwe thema ‘Vondst van de Maand’ te introduceren.
In de jaren ’80 van de vorige eeuw is al archeologisch onderzoek gedaan naar het in 1362 verwoestte kasteel van de heren van Voorst. Onder de destijds gedane vondsten zijn twee dobbelstenen aangetroffen. Deze dobbelstenen zijn dus ouder zijn dan 1362.
De dobbelstenen zijn vervaardigd van been en zijn verschillend van grootte; namelijk 0,7 centimeter en 1,2 centimeter hoog, breed en diep. Opvallend aan de dobbelstenen is de plaatsing van de getallen.
Bij de dobbelstenen die wij tegenwoordig gebruiken is de positie van de cijfers altijd 1-6, 2-5 en 3-4 tegenover elkaar. Zo ook bij de grootste dobbelsteen. Bij dobbelstenen uit de veertiende eeuw en ouder zijn de getallen 1-2, 3-4 en 5-6 tegenover elkaar geplaatst. Deze verdeling komt op de kleinste dobbelsteen voor.
Ook de wijze waarop de markeringen zijn aangebracht kan een indicatie geven van de ouderdom. Er is een verandering zichtbaar van een markering door een ingekraste cirkel met een stip in het midden naar enkel geboorde gaten bij de jongere exemplaren.
De dobbelstenen zijn gebruikt ter vermaak bij bordspellen maar er kan ook mee gegokt zijn. Ook in de veertiende eeuw was men bekend met het spel dobbelen. De drie gebruikte dobbelstenen moesten allemaal op dezelfde kant vallen bij de worp. Dus allemaal op hetzelfde aantal ogen. Dit spel is vergelijkbaar met de huidige ‘slot’ machines, ook wel fruitautomaat genoemd, waarbij men de hoofdprijs wint bij drie dezelfde symbolen.
De Vondst van de Maand is te zien in de Archeologie en Bouwhistorie ruimte in stadsmuseum ANNO!
Dit verhaal staat ook in de Swollenaer, editie 8 maart.
Afbeeldingen
Afb.1. Dobbelstenen van kasteel Voorst (Erfgoed gemeente Zwolle)
Afb.2. Detail van twee mannen met dobbelstenen, Omne Bonum (Absolucio-Circumcisio), James le Palmer, c. 1360-1375 (British Library)