Kogels van de belegering

Eén van de eerste vondsten van het archeologisch onderzoek in het Stinspark in 2023 zijn vier massief gegoten cilindervormige voorwerpen. Dit zijn zogenaamde loodbuskogels. Twee van deze kogels zijn onbeschadigd en twee zijn vervormd. De vervormde kogels zijn in elkaar gedrukt en hebben soms baksteengruis. Dit baksteengruis is een belangrijke aanwijzing dat deze kogels de kasteelmuren hebben geraakt en dus bij de belegering van het kasteel in 1362 zijn gebruikt. In de 14de eeuw werden voornamelijk loden kogels gebruikt, lood was namelijk niet duur.

De onbeschadigde kogels zijn niet tegen de stenen muur gekomen en hebben dus nog redelijk hun oorspronkelijke vorm. In totaal zijn er tot nu toe 25 loodbuskogels gevonden in het Stinspark, waarvan vier in 2023. De diameter varieert van 19 millimeter tot 35 millimeter.

Donderbussen, een soort handkanonnen, werden gebruikt om de loden kogels mee af te schieten, donderbussen worden daarom ook wel loodbussen genoemd. Een loodbus bestond uit een ijzeren pijp die aan één kant dichtgezet was. De ijzeren pijp was voorzien van een houten of ijzeren staart, deze fungeerde vaak als handvat en als richtspaak (een vizier). Aan de rechterzijde werd een gat geboord die bedoeld was om het kruit in de ontsteken. De lood- of donderbus werd in de 14de eeuw in Europa geïntroduceerd.

Naast loodbussen werden ook andere wapens gebruikt tijdens de belegering, zo werden handwapens als zwaarden, handbogen, kruisbogen en jachtbogen ingezet. De dikke muren van het kasteel werden daarnaast geramd met stormrammen die op vlotten gemonteerd waren. Deze vlotten dreven op de grachten bij de hoofdburcht in het Stinspark. Na een lange strijd van vijftien weken verloor Zweder van Voorst uiteindelijk de strijd en werd het kasteel verwoest.

De loden kogels zijn een belangrijk onderdeel geweest van de strijd en geven veel informatie over de belegering in 1362. Het team archeologie in Zwolle is daarom erg geïnteresseerd in de eerder gedane vondsten van dergelijke loodbuskogels. Heeft u nog een exemplaar thuis liggen meldt deze dan bij ons team. Dit kan via archeologie@zwolle.nl.

 

Literatuur

Renaud, J.G.N., Verlinde, A.D., de Vries, D.J., Goubitz, O., Vons-Comis, S.Y., Zijlstra-Zweens, H.M., van Beek, A.G., IJzereef, G.F., van Vilsteren, V.T., & van Beek, R. (1983). Het Kasteel Voorst: Macht en val van een Overijsselse burcht circa 1280-1362 naar aanleiding van een opgraving. Waanders-Zwolle.

Afbeelding

Donderbussen van circa 1400. Boven: een smeedijzeren bus uit de ruïnes van de burcht Vedelspang. Lengte: 108 centimeter.
Onder: een donderbus afkomstig uit een waterput van de Leyenburg. Lengte van het roer + de houten steel is 123 centimeter. Foto R.O.B., afmetingen uit J.G.N. Renaud, berichten R.O.B.