ANNO Stadsmuseum Zwolle is een huis vol verhalen. Inspirerende, ontroerende, hartverwarmende, en soms ook confronterende verhalen. Verhalen die het waard zijn om te blijven vertellen. De eerste editie van 24ANNO staat in het teken van drie jonge kunstenaars/performers, de expositie Turning Pages en kunstenaar Jasper Abels.
Als de wil en de betrokkenheid er is om samen iets moois te maken dan is Zwolle tot alles in staat.
Boudewijn Koops – Creative director 24ANNO
In dit erfgoedproject worden jonge makers uitgedaagd om nieuw werk te maken gebaseerd op Zwolse historische verhalen.
In een masterclass worden de makers van 24ANNO 2024 geïnspireerd door kunstenaar Jasper Abels en door drie Zwolse verhalen die hij uitkoos als onderwerp voor zijn expositie Turning Pages. De jonge makers worden door professionals uit de Zwolse kunst- en cultuursector gecoacht. Zo werken zij van verhaal naar artistiek concept tot aan een performance.
“We bleken allemaal een relatie te hebben met het verhaal, met elkaar of met de thema’s die Jasper Abels in zijn werk bespreekt.” zegt theatermaker Boudewijn Koops, die het project voor ANNO ontwikkelde.
In deze editie van 24ANNO staan de verhalen van Jannes Nauta, Gesina ter Borch en de Wilde Deerne centraal. Dit zijn verhalen die kunstenaar Jasper Abels ook voor zijn expositie Turning Pages selecteerde.
Oud-stadsdichter en actrice Sarah Lucassen, Songwriter Micha Bartelds en theatermaker Robby Hoesenie twijfelden geen moment toen ze uitgedaagd werden mee te werken om een historisch verhaal actueel te maken.
Het werken met de Zwolse geschiedenis vormt de basis. Het team bestaande uit Daan Donkers (geschiedenis), Alyssa Demkes (communicatie adviseur), Boudewijn Koops (creative director) en Erik Franssen (foto/videograaf) coachen en maken met de deelnemers een concept tot aan een performance voor publiek.
Creëren met jong talent op basis van de historie van Zwolle maakt de toekomst van erfgoed actueel.
‘Onvoorwaardelijk is voor velen een onbekend begrip. Ik vraag u de wereld te leren, over de essentie die daarin verborgen zit.’
Uit: Zwolle 1 juli 1730 – Bilevelt en Nauta – Sarah Lucassen
Lees hier het verhaal van Sarah
Sarah Lucassen, in 2021 stadsdichter van Zwolle en daarmee de jongste stadsdichter van Nederland, reflecteert op haar werk terwijl ze deelneemt aan de masterclass van 24ANNO. De 26-jarige creatieveling identificeert zich direct met het verhaal van Jannes Nauta, waarin vluchten, brieven en niet jezelf mogen zijn centraal staan. ‘Een verhaal over vluchten gaat ook over vallen en opstaan, het achterlaten van wat je kent omwille van wie je bent.’
Het verhaal van Jannes Nauta is een verhaal over vervolging en rennen voor het leven. Nauta is hopman van de Zwolse burgermacht, een man met aanzien en status die actief is in de Zwolse politiek in 1730. Hij en vier andere Zwolse prominenten weten weg te komen tijdens deze grootste homovervolging van Nederland. Op twee andere Zwollenaren wordt een klopjacht geopend. Gerrit Banders, een koffie- en theeverkoper, wordt opgepakt in Harderwijk en ruim 30 keer ondervraagd.
Foto’s: Erik Franssen 24ANNO
“Zonder afscheid of vaarwel, ben ik net als u mijn thuis ontvlucht, om aan een vonnis te ontsnappen.”
Knopenmaker Andries Bilevelt is naar Amsterdam gevlucht, maar kan ook zijn lot niet ontlopen, hij wordt opgepakt en aan ondervraging onderworpen. De twee worden veroordeeld tot de dood door ophanging en vinden hun einde op de Grote Markt in Zwolle. Bilevelt wordt opgepakt met twee brieven van zijn vrouw Klasien in zijn zak. Één van deze brieven is opgenomen in P.S. van liefdespost tot hatemail: de 150 opmerkelijkste brieven van Nederland van Jet Steinz en hertaald naar hedendaags Nederlands. De ontroerende brief raakten Sarah persoonlijk: “Ik heb een analoge camera die ik meeneem als ik iets ga doen waarvan ik denk dat het waardevol is. Zoals een brief heb ik dan iets om vast te houden, iets wat tastbaar is.”
“Ik Klasien, je geliefde vrouw, laat je weten als dat ik helemaal kapot ben en je lieve kinderen ook allemaal, alles wat wij allemaal eten of drinken dat gebeurt met tranen van ellende, hou je toch stil en geef je niet zo bloot, ze zeggen dat ze jou in Amsterdam gezien hebben en anders moet je maar verder weg gaan.”
Sarah schreef voor haar performance drie indrukwekkende brieven vanuit het perspectief van Andries Bilevelt.
Ik pak je uitgestoken hand | Jouw verhaal voelt als van mij | in de zoektocht naar mijn roots
Gaf je antwoord op mijn vragen | Je brak de cirkels in mijn hoofd | Ik zal jouw verhaal vertellen | Dat heb ik je beloofd
– Uit Contractnummer EE/1074 – Robby Hoesenie
Lees hier het verhaal van Robby
Het verhaal van de Wilde Deerne is onlosmakelijk verbonden met Zwolle. Het Wolfskind dook in de zomer van 1717 uit het niets op in de bossen rondom Zwolle. Ze kon niet praten, was vuil en leefde van voedsel dat ze in de natuur kon vinden. Het meisje werd gevangen en naar het centrum van de stad gebracht, waar de Zwollenaren haar massaal kwamen bekijken als attractie. De schepenen en het stadsbestuur wisten niet wat ze met haar aan moesten: ‘Is het een dier of een mens?’
Met dit verhaal voelt 24ANNO Talent Robby Hoesenie zich verbonden. Robby is bijna afgestudeerd aan ArtEZ theater en deed in 2020 succesvol auditie bij KOORBAZEN. Robby verbindt zich met deze performance net als Wim Coster, Ko van den Bosch en de theatermakers van De Wilde Deerne, Damian Kapojos, en Jasper Abels, met het historische verhaal van Anna Maria Jenneart. In zijn performance laat Robby zien hoe zijn geschiedenis verbonden is met dat van het Wolfsmeisje van Zwolle en brengt hij opnieuw dit verhaal onder de aandacht. In een zoektocht naar zijn roots en begrijpen wie je bent. Robby stelt een menselijke opdracht centraal. Hoe zorgen wij eigenlijk voor elkaar? En wat doen we met “de vreemde’ als die zich ongevraagd aandient. Kijken we weg, of strekken we onze armen uit en bieden we hulp?
Don’t you ever dare to let the night in
Cause one day they will see the wonder you’ve been
So shine dear
Don’t let em take your light
Uit: Hopeful – Micha Bartelds
Lees hier het verhaal van Micha
24ANNO talent Micha Bartelds maakte een speciale song bij het verhaal van Gesina ter Borch, waarbij het onderwerp van het pas gevonden schilderij de inspiratiebron vormt. Deze song is geschreven vanuit het perspectief van Gesina’s overleden broertje Moses ter Borch, een als kapitein die op 22-jarige leeftijd in de strijd met Engeland op zee overlijdt. Micha (ook 22 jaar) wordt beschouwd al een van de grootste muzikale talenten uit Zwolle, die momenteel in Nashville zijn EP opneemt en zijn solodebuut gaat maken op het Bevrijdingsfestival Zwolle, op 5 mei dit jaar. Het nummer over ter Borch heet Hopeful en is gemaakt met grammy award winnares Femke Weidema.
De Zwolse kunstenares Gesina ter Borch, (half)zus van Gerard ter Borch jr, heeft haar hele leven in de Sassenstraat in Zwolle doorgebracht. Het verhaal van Gesina is bijzonder, omdat zij, dankzij haar beroemde vader, de kans kreeg haar talent voor schilderen en tekenen te ontwikkelen in een tijd waarin dit voor vrouwen niet vanzelfsprekend was. Begin dit jaar werd haar enige gesigneerde olieverfschilderij gevonden, waarop haar lievelingsbroertje is geschilderd. Na de vondst werd het direct aangekocht door het Rijksmuseum in Amsterdam, voor drie miljoen. Voor de expositie leende het Rijksmuseum twee originele werken van Gesina en Gerard ter Borch uit aan ANNO Stadsmuseum Zwolle.
‘De geschiedenis van Zwolle’, het voelt als lang geleden, als onbereikbaar ver weg. 24ANNO laat jonge talenten kennismaken met de verhalen van toen. En nog meer: ze onderzoeken hoe het raakt aan hun eigen ervaringen en identiteit. Zo komt het verleden uiteindelijk opnieuw tot leven: in muziek, met spoken word, een via een gedicht, geven de talenten glans en waarde aan het verhaal, in het nu.
– Germa Greving – Directeur ANNO Stadsmuseum Zwolle